Terugblik bijeenkomst met de ‘commons’ van Zuid

18 april 2024

In de volksmond is alles op Rotterdam Zuid. Maar wat is echt van Rotterdam Zuid? Op donderdag 18 april gingen we in gesprek met de ‘commons’ van Zuid: de bewonersinitiatieven en -collectieven van Zuid die bottom up samenwerken aan een fijn Rotterdam Zuid.

“Because whatever the problem, community is the answer”

Op 18 april organiseerden we een bijeenkomst met de ‘commons’ van Zuid. Er zijn namelijk steeds meer initiatieven voor, door en ván bewoners op Rotterdam Zuid. En hun bereik en impact is groeiende. Maar hoe krijgen zij voet aan de grond in een gebied waar veel wijkontwikkeling grootschalig, centraal en top-down plaatsvindt? En hoe kunnen zij elkaar als coöperatieve beweging samen sterker maken? Kan Zon op Zuid, met het 5-jarige ‘programma’ De Energie van Rotterdam Zuid daarvoor een hefboom zijn?

Voorbij bottom up initiatief en top down plannen. Al decennia worden er veel inspanningen gepleegd om Rotterdam Zuid een net zo gelijkwaardig stadsdeel te maken als Rotterdam Noord, West en Oost. Maar sinds het Pact op Zuid (2006) na een evaluatie -waarin het frame projectencaroussel is blijven hangen- is opgevolgd door het Nationaal Programma Rotterdam Zuid (NPRZ, 2013) is er iets wezenlijks veranderd. Waar eerder een fotoproject als de Zuiderlingen nog mogelijk was, kiest het 20-jarige programma NPRZ voor een sterke focus op 3 pijlers: school, werk en wonen. Bewonersbetrokkenheid (maar ook politieke betrokkenheid) en focus op gemeenschap en gemeenschappelijke voorzieningen zijn sindsdien geen beleidsdoel. En dat merken en voelen mensen in de wijken op Zuid, zo bleek uit de evaluatie van 10 jaar NPRZ, halverwege het NPRZ programma.

Gewortelde kracht van lokaal initiatief. Terwijl de kracht van lokaal initiatief ook van belang is voor de ontwikkeling van Rotterdam Zuid. Buurthuiskamers, gemeenschapstuinen, jongerenprojecten, wijkcoöperaties, culturele organisaties, sociaal ondernemers, wijkwerkprojecten en sport-, speeltuin- en volkstuinverenigingen; zij vormen het sociale fundament van de wijken op Zuid waar mensen elkaar kunnen ontmoeten, inspireren en stimuleren in hun sociaal ondernemerschap. Dat ecosysteem van lokale initiatieven is de kurk waarop de sociale cohesie drijft. En die veerkracht, community- en capacitybuilding is iets dat blijft, ook als de overheidsprogramma’s, adviesbureaus, welzijnsbedrijven en geldstromen weer gestopt zijn.

Zon op Zuid. Zon op Zuid is ook een initiatief van, voor en door bewoners op Zuid. De energiecoöperatie levert daarnaast ook een economische waarde voor bewoners van Zuid op. De eerste twee collectieve zonnedaken zijn in ontwikkeling en worden op de langste dag, 21 juni 2024, feestelijk geopend. Zij gaan dan duurzame elektriciteit opwekken met ruim 1.000 zonnepanelen die door bewoners en ondernemers van Zuid (en aangevuld met een lening uit het Energietransitiefonds van de gemeente Rotterdam) gefinancierd zijn. Mensen kunnen al vanaf € 25,- meedoen en krijgen hun inleg over 15 jaar terug, met voor wie dat wil, 2,5% rente.

Duurzaam wijkfonds. Energiecoöperaties hebben geen winstoogmerk. En in Rotterdam hebben de energiecoöperaties met elkaar afgesproken dat de jaarlijkse winst naar een duurzaam wijkfonds van de coöperatie gaat. Daarmee ontstaat een nieuwe geldstroom voor Zuid voor minstens 15 jaar. De leden van de energiecoöperatie beslissen samen (‘one man, one vote’) waar dat geld het meest van waarde is. En die waarde ligt, wat de commons betreft, met name in het verder versterken van de bredere coöperatieve beweging van Zuid. Zodat die geldstromen zo lang mogelijk in de wijk en bij bewonersinitiatief blijft. Denk bijvoorbeeld aan de inzet van het wijkfonds voor verduurzaming van lokale initiatieven zodat zij hun energielasten kunnen verlagen. Of het organiseren van themabijeenkomsten en -programma’s over verduurzaming bij en met lokale initiatieven zodat kennis, ervaring en middelen -volgens het coöperatieve gedachtegoed- zoveel mogelijk gedeeld worden.

Opbrengst van de avond. We hadden een goed inhoudelijk gesprek met een diverse club mensen. Er waren een aantal belangrijke collectieven van Zuid aanwezig (Afrikaanderwijkcoöperatie, Tuindorp Vreewijk Coöperatie, Tarwekracht, Stampioendwarsstraten, Het Poortgebouw, Buitenplaats Brienenoord, Buurtklimaatje, de Protestantse Kerk Rotterdam Zuid, WijkEnergieWerkt, leden van Zon op Zuid), maar ook samenwerkingspartners in de wijken (Energiebank Rotterdam, LSA Bewoners, Buurkracht) en kennisinstituten (Air, EUR, Collectieve Kracht en EMI op Zuid). Na een korte introductie op Zon op Zuid en de opgave die we zien, is iedereen aan de slag gegaan met het uitwisselen van vraag en aanbod en het formuleren van ideeën over (verdergaande) samenwerkingen. De netwerkkaart van Rotterdam Zuid is daardoor fors verder ingekleurd, wat helpt om een beter beeld te krijgen van waar wel en (nog) geen energie zit op Zuid. En we weten nu dat de Stampioendwarsstraten ook heel graag een eigen collectief zonnedak wil. Voor de wijk Feijenoord. Aan de slag dus met die dakenjacht!

Hier vind je de presentatie met toelichting op de opgave. En hier vind je het fotoverslag en een overzicht van vraag en aanbod. Ben jij actief bij een bewonerscollectief/-initiatief en heb je zelf iets te vragen of te bieden (aan het netwerk)? Laat het ons dan weten: info@zonopzuid.nl.